تعریف 1: فرانچایز حق انحصاری امتیازی است که گیرنده در ازای پرداخت حق الزحمه و درصدی از در آمد ناخالص به فرانچایز دهنده، حق استفاده از علامت تجاری، نام و تبلیغات Franchise دهنده را برای مدت محدود و جهت ارائه کالا یا خدمات و توزیع محصولات مربوطه را خواهد داشت .
در حقیقت این سیستم روشی مطمئن برای سرمایه گذاران جدیدی بوده که علاقمند به راه اندازی کسب و کار در زمینه مشابه با شرکت فرانچایز دهنده است، در این روش شخص می تواند با ریسک کمتر، علی رغم درصد سود ظاهری کمتر به دلیل دسترسی به بازار فروش از قبل ثبات یافته، سود واقعی بیشتری داشته باشد .
تعریف 2: در فرهنگ پنج جلدی انگلیسی به فارسی آریان‌پور کاربرد این واژه در تجارت به معنای «حق انحصاری» ترجمه شده است.
تعریف 3: وزارت بازرگانی آمریکا فرانچایز را این‌گونه تعریف کرده است: Franchise راهی برای انجام کسب و کار است که در آن فرانچایز گیرنده این حق را بدست آورده است که برای ارائه کالا یا خدمات و توزیع محصولات، تحت مدل بازاریابی فرانچایز دهنده عمل نماید. فرانچایز دهنده به فرانچایز گیرنده حق استفاده از علامت تجاری، نام و تبلیغات خود را می‌دهد.
تعریف 4: تعریفی که در ویکی‌پدیا برای Franchise عنوان شده و از مقبولیت فراوان برخوردار است می‌گوید: فرانچایز استفاده از فلسفه کسب و کار فرد دیگری است به این معنا که فرانچایز دهنده امتیاز توزیع و ارائه محصولات یا خدمات و علامت تجاری خود را برای مدتی مشخص در ازای دریافت حق امتیاز و درصدی از درآمد ناخالص به فرانچایز گیرنده ارائه می‌دهد.
تعریف 5: بسیاری از محصولاتی که ما مصرف می‌کنیم یا خدماتی که دریافت می‌داریم از جانب فرانچایزها ارائه می‌شوند. مک‌دونالد به عنوان معروف‌ترین فرانچایز دنیا را همه ما می‌شناسیم. مک‌دونالد مدل تجاری، علامت تجاری، مواد اولیه، آموزش‌های لازم، تبلیغات و تجهیزات خود را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. توجه کنید که کسب و کار شرکت مک‌دونالد فروش همبرگر نیست بلکه مک‌دونالد شعب خود را می‌فروشد. این رابطه بین مک‌دونالد به عنوان فرانچایز دهنده و صاحب یک شعبه مک‌دونالد به عنوان فرانچایز گیرنده را فرانچایز می‌گویند.
تعریف 6: فرانچایز ریشه گرفته از واژه ایی فرانسوی به معنی صداقت و آزادی ولی امروزه فرانچایز چیزی دیگری شده است.
مزایا استفاده از مدل فرانچایز
- سرمایه گذاری با ریسک کمتر؛
- عدم نیاز به تخصص یا تجربه زیاد؛
- دسترسی به بازار فروش مطمئن و از قبل تثبیت شده؛
- سود دهی سریع؛
- عدم نیاز به تبلیغات جداگانه؛
- استفاده از آموزش‌های اولی شرکت فرانچایز دهنده؛
- تنوع درهنگام انتخاب شرکتهای فرانچایز دهنده بر اساس میزان سرمایه؛
- عدم وابستگی بازار فروش به قوم یا ملیت خاص؛
معایب استفاده از مدل فرانچایز
- در فرانچایز خلاقیت نقش کمتری در کسب و کار دارد و باید در محدوده تعیین شده توسط فرانچایز دهنده حرکت کرد؛
- در فرانچایز همیشه یک شریک وجود دارد (فرانچایز دهنده) که در کنار محاسن این امر باید سود خود را با او تقسیم نمود؛
- فرانچایز دهنده ممکن است در طول زمان دچار ضعف مدیریت شود و کل تجارت آسیب ببیند یا نابود شود؛
- در فرانچایز در زمینه بازاریابی و تبلیغات می بایست تابع برنامه‌های شرکت فرانچایز دهنده بود؛
- در فرانچایز سرقفلی و برَند و ارزش افزوده‌هایی از این قبیل مایملک فرانچایز دهنده محسوب می‌شود؛
نقش دولت بر توسعه فرانچایز
برای نشان دادن نقش دولت بر توسعه فرانچایز و متعاقباً تاثیر آن بر اقتصاد وضعیت فرانچایز را در ایران و مالزی بررسی مینماییم:
الف)وضعیت فرانچایز در ایران
قبل از انقلاب فرانچایزهای معروف مانند مک‌دونالد یا کی‌اف‌سی به ایران آمده بودند، حتی نمایندگی کل کی‌اف‌سی و مک‌دونالد در خاورمینه در اختیار یک ایرانی بوده است. به هر حال با ظهور انقلاب و مشکلات سیاسی فرانچایزها هم در ایران تعطیل شدند و امتیازات نیز به اعراب واگذار گردید.
متاسفانه ایران در زمینه Franchise بومی نیز بسیار ضعیف است و به جز دو یا سه شرکت اثری از ایجاد فرانچایزهای ایرانی به چشم نمی‌آید. در ایران تدوین قانون و یا برنامه‌ریزی نیز برای Franchise انجام نشده است و این مقوله مفید، اشتغال‌زا و کار‌آفرین به شدت مورد غفلت دولت قرار گرفته است. در دانشکده‌های بازرگانی و اقتصاد هم اثری از آموزش و ترویج این پدیده نیست و خلاصه آن‌که پدیده‌ای که می‌تواند اشتغال فراوان ایجاد کند و از سرمایه‌های کوچک، حرکتی عظیم را برای توسعه اقتصادی کشور به راه اندازد مورد کم‌لطفی قشر دانشگاهی و دولتی قرار گرفته است.
در نتیجه همانطور که شاهد هستیم با توجه به ظرفیت های خوبی که در کشور جهت Franchising هست که می تواند باعث ارائه کیفیت بالاتر محصولات یا خدمات، استاندارد شدن قیمت ها و… بشود و همچنین بهبود اقتصاد و توسعه تجارت بین الملل را به همراه داشته باشد، متاسفانه از این فرصت بی بهره هستیم .
ب) تاثیر فرانچایز بر اقتصاد مالزی
به صورت طبیعی آشنایی مردم و دولت مالزی با مقوله فرانچایز با باز شدن درهای کشور در دوران ماهاتیر محمد و حضور شرکتهای آمریکایی در بازار مالزی در دهه‌های 80 و 90 میلادی به‌وجود آمده است. اما مالزی فرصت را دریافت و برنامه‌ریزی لازم را انجام داد. در سال 1994 انجمن Franchise مالزی تاسیس شد که مجری و سازمان‌دهنده امور فرانچایز در این کشور است. ریاست این سازمان در حال حاضر با یکی از پسران ماهاتیر محمد است. با توجه به اهمیت Franchise در کارآفرینی، مالزی در سال 1998 قانونی مخصوص Franchise را به تصویب رساند که دربرگیرنده نکات ریز و درشتی پیرامون این مقوله است و سازوکار قانونی لازم را برای توسعه Franchise در این کشور را به روشنی مشخص کرده است. این قانون بهFranchise Act 1998 معروف است که نسخه انگلیسی آن هم در اینترنت موجود است.
مالزی ضمن آن‌که فرانچایزهای خارجی را به حضور در این کشور تشویق می‌کند، اقدامات تشویقی فراوانی برای شهروندان این کشور جهت راه‌اندازی و خرید فرانچایزها به انجام رسانده است که از خدمات آموزشی تا اعطای وام را در بر می‌گیرد.
در مدت کمی فرانچایزهای بومی مالزی شانه به شانه معتبرترین شرکتهای خارجی زده‌اند. به عنوان نمونه به سکرت رسیپی می‌توان اشاره کرد که در مالزی خلق شده و امروزه ده‌ها شعبه در این کشور و همچنین چین، سنگاپور، اندونزی، تایلند و فیلیپین دارد. جالب است بدانید که در سنگاپور این شرکت کیک‌های خود را به صورت آن‌لاین به فروش می‌رساند و از محبوبیت فراوان برخوردار است.
مراحل اخذ فرانچایز
- انتخاب صنعت یا شاخه کاری مورد علاقه؛
- تطبیق میزان سرمایه است، یعنی حرفه مورد نظر را با سرمایه خود تطبیق دهید؛
- ثبت شرکت؛
- وکیل فرانچایز جهت تنظیم قرارداد فیمابین شما و Franchise؛
- مذاکره و عقد قرارداد برای خرید Franchise است؛
از این به بعد Franchise دهنده در کنار شماست، به طور معمول این خدمات را Franchise دهنده برای شما انجام می‌دهد: آموزش پرسنل، کمک برای پیدا کردن محل مناسب به منظور راه‌اندازی کسب و کار، کمک به تجهیز و راه‌اندازی کسب و کار، تبلیغات، تامین مواد اولیه و مواد مصرفی مورد نیاز و ایجاد سیستم‌های اطلاعاتی نظیر انبار و حسابداری.
بدون دیدگاه